KOCAV’ın Medeniyet, Sanat ve Estetik üst başlığıyla düzenlemiş olduğu Konferans / Panel / Açıkoturum dizisinin Şubat ayının son konuğu Ahilik Araştırma Merkezi Başkanı, Ahi Evran Üniversitesi Öğretim Görevlisi Kazım CEYLAN idi. Vakfımız tarafından gelenekselleşen Ahde Vefa sunumunun bu ay ki son ismi Nihat Sami BANARLI idi. Sunumu İstanbul Üniversitesi Tarih Bölümü öğrencisi aynı zamandan Vakfımız (İhtisas 2 ) öğrencisi Meryem KARAKULAK yaptı.
Ahilik nedir? Sorusuyla giriş yapan Kazım Ceylan sözlerine Ahilik kelimesini açıklayarak devam etti. Kelime anlamı Arapça da kardeşim olan Ahi kelimesi Divanı Lügatit Türk’te de cömertlik olarak tanımlanır. Ahilik bir medeniyet harekâtıdır diyen Ceylan Ahiliğin temelinde 3 unsur vardır. Bunlardan birincisi Orta Asya dan getirmiş olduğumuz kültür unsuru, ikincisi İslam Dinin dönüştürücü esasları ve son olarak da yaşadığımız coğrafyadan kazandıklarımızdır. Ahiliğin temelinde Fütüvvet nameler de vardır. Fütüvvet namelerin özünde Peygamber sünneti onun da özünde Kur’an vardır. Fütüvvet teşkilatı ve Ahilik arasında derece farkı görülmektedir diyen Ceylan, burada da devreye Ahi Evran Veli giriyor diyerek Ahi Evran’ı kısaca anlatır. Ahi Evran Veli 1171 yılında Kuzey İran da doğmuş bir Azeri Türküdür. Küçük yaşlarda Ahmet Yesevi’nin öğrencilerinden dersler almış, sonra Bağdat’a gitmiş ve orada dönemin çok büyük âlimlerinden eğitim almıştır. Devam eden yıllarda Alâeddin Keykubat ile irtibat kurmuş ve onlarla birlikte Anadolu ya gelmiştir. İlk olarak Kayseri ye yerleşip orada yaşayan Moğollar la mücadele içine girmiştir.. Alâeddin Keykubat zehirlenerek öldürülünce Ahi Evran’ı Keykubat yanlısı olarak tutuklamışlardır. Bir müddet Konya da hapiste kalmıştır. Çıktıktan sonra bir müddet Denizli de kalıp Moğollar tarafından şehit edildiği 1261 Nisan ayına kadar Kırşehir de yaşamış ve Ahiliği burada teşkilatlandırmıştır.
Ceylan, Ahiliğin oluşmasında bu dönemin siyası durumunun Fütüvvet nağmelerin ve iktisadi faktörlerin etkisi olduğunu dile getirdi. Ahiliğin karşı olduğu en önemli husus üretmeyen insan profilidir. Üreten insan güçlü insandır diyerek koyuluyorlar işe. Ahilik teşkilatında kişileri bir mesleğe seçecekleri zaman kişinin her türlü vasıfları çok sıkı bir denetimden geçiriliyor. Daha sonra 2 yıllık bir yamaklık süreci içerisine giriliyor, bu süreçte işi yapıp yapamayacaklarını görüyorlar .Bu süreci tamamlayan kişiler için çıraklık dönemi, kalfalık dönemi ve en sonunda da ustalık dönemine geçiş oluyor. Geceleri Tekke ve Zaviyelerde dini eğitimini alıyorlar ertesi günde iş başında eğitim alıyorlar. Her şehrin bir Ahi şeyhi oluyor bunların hepsi tek bir çatı altında Kırşehir deki Ahi şeyhine bağlanıyor. Müthiş bir teşkilatlanma ruhuyla hareket eden bu teşkilat hammaddeyi ucuz ve kaliteli şekilde temin ediyor ve üretimine imkân sağlıyor. Kaliteli bir üretimin yapılmasına özen gösteriliyor. Eğer kaliteli üretim yapılmazsa bunun için bir yaptırım uygulanıyor. Halk arasındaki o meşhur deyim devreye giriyor burada da ‘’Pabucu Dama Atılıyor’’. Ahiliğin pek bilinmeyen bir diğer eğitim tarzı da askeri eğitim tarzıdır. Beli kuşaklı eli silahlı kimseler onlar ahi teşkilatı mensuplarıdır. Ceylan Ahilik Teşkilatının 740 yazılı kuralı olduğunu fakat 124’ünü uygulayabilindiğini belirtti. Yemeden içmeye, oturmadan kalmaya her konuyu kurallarla ele almışlardır. Orta sandık ismiyle bundan yüzyıllar önce sosyal güvenlik sistemini oluşturmuşlardır. Ceylan, Ahilik bütünüyle göçebe hayat tarzından yerleşik hayat tarzına geçmemizi sağlıyor. Diğer vakıflarla diğer teşkilatlarla birlikte Anadolulun her yerinde yüzlerce binlerce tarihi eserleri ortaya koyuyorlar. Edebiyatta, sanatta hayatın her alanın da karşımıza çıktığını belirtti.
Kazım Ceylan; Öyle bir sistem düşünelim ki; Hem dünyevi, hem uhrevi bir sitem özünde. Dünya-ahret dengesini müthiş bir şekilde kuranların sistemi, Hep bana diyenlerin değil, bir bana bir sana diyenlerin sistemi, kanaatkâr insanların sistemi, gönül tokluğu yaşayanların sistemi, O’ndan geldik Ona gidiceğiz diyenlerin sistemi diyerek konuşmasını sonlandırdı.
Kübra US ( İhtisas 2 )
